W marcu na naszym blogu opublikowany został artykuł, który rozpoczął serię poświęconą podstawom przetwarzania danych osobowych. Zawierał on ogólne informacje o przesłankach legalizujących przetwarzanie danych osobowych oraz o pierwszej z nich – czyli zgodzie osoby, której dane dotyczą.
W tym miesiącu kontynuujemy cykl, przybliżając kolejną z podstaw przetwarzania danych osobowych, uregulowaną przez prawodawcę unijnego w art. 6 ust. 1 lit. c RODO, związaną z wypełnieniem obowiązku prawnego ciążącego na administratorze.
Po lekturze tej publikacji czytelnik będzie wiedział:
Żywotne interesy
Przepisy RODO nie definiują, czym są dokładnie „żywotne interesy”. Wskazówką w interpretacji tego pojęcia jest motyw (46) preambuły RODO, zgodnie z którym:
„Przetwarzanie danych osobowych należy uznać za zgodne z prawem również w przypadkach, gdy jest niezbędne do ochrony interesu, który ma istotne znaczenie dla życia osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej. Żywotny interes innej osoby fizycznej powinien zasadniczo być podstawą przetwarzania danych osobowych wyłącznie w przypadkach, gdy ewidentnie przetwarzania tego nie da się oprzeć na innej podstawie prawnej. Niektóre rodzaje przetwarzania mogą służyć zarówno ważnemu interesowi publicznemu, jak i żywotnym interesom osoby, której dane dotyczą, na przykład gdy przetwarzanie jest niezbędne do celów humanitarnych, w tym monitorowania epidemii i ich rozprzestrzeniania się lub w nadzwyczajnych sytuacjach humanitarnych, w szczególności w przypadku klęsk żywiołowych i katastrof spowodowanych przez człowieka”.
Ochrona żywotnych interesów jako podstawa przetwarzania danych osobowych
Zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. d RODO przetwarzanie danych jest zgodne z prawem, kiedy „jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej”.
Według dr P. Litwińskiego powołanie się na tę przesłankę jest możliwe w sytuacji, gdy:
„ 1) dochodzi do zagrożenia żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej;
2) ochrona tych interesów nie jest możliwa w inny sposób, tylko przez przetwarzanie danych osobowych” (P. Litwiński [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, 2021).
Z powyższego wynika, że dane konkretnej osoby mogą być przetwarzane nie tylko, gdy jej własne żywotne interesy to uzasadniają. Przetwarzanie danych w oparciu o art. 6 ust. 1 lit. d RODO jest dopuszczalne również, gdy działanie to jest niezbędne dla ochrony żywotnych interesów innej osoby fizycznej. Aby jednak móc skorzystać z omawianej przesłanki, należy mieć pewność, że ochrona żywotnych interesów nie będzie możliwa w inny sposób niż z wykorzystaniem danych osobowych.
Przykłady żywotnych interesów
Nie każda sytuacja istotna dla podmiotu danych lub innej osoby fizycznej uzasadnia oparcie przetwarzania na art. 6 ust. 1 lit. d RODO. Dlatego w praktyce administratorzy mogą mieć problem w interpretowaniu sytuacji umożliwiających oparcie przetwarzania na przedmiotowej przesłance. To administrator dokonuje oceny, czy w danym przypadku ma do czynienia z „żywotnymi interesami”. Każdorazowo ADO powinien w pierwszej kolejności sprawdzić, czy istnieje możliwość oparcia przetwarzania na innej przesłance z art. 6 ust. 1 RODO.
W ocenie sytuacji uzasadniających oparcie przetwarzania danych na przesłance ochrony żywotnych interesów pomocne mogą być stanowiska przedstawicieli doktryny. Jak podaje dr P. Fajgielski „Zasadniczo przetwarzanie danych osobowych powinno być dopuszczone w takich przypadkach, w których racjonalnie można zakładać, że zainteresowany – gdyby istniała taka możliwość – udzieliłby zgody na przetwarzanie danych. W razie sporu wspomniane rozstrzygnięcia będą podlegać kontroli sprawowanej przez organ nadzorczy oraz kontroli sądowej” (P. Litwiński [w:] Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Ustawa o ochronie danych osobowych. Wybrane przepisy sektorowe. Komentarz, 2021).
Z kolei Dr hab. M. Sakowska – Baryła powołując się na innych przedstawicieli doktryny jako przykład podaje „okoliczność podania do opinii publicznej informacji dotyczących osoby stwarzającej zagrożenie dla życia i zdrowia innych w związku z popełnieniem przez nią przestępstwa i trwającymi poszukiwaniami” (M. Sakowska – Baryła [w:] „Ogólne rozporządzenie o ochronie danych osobowych. Komentarz”). Tym bardziej przetwarzanie można oprzeć na ochronie żywotnych interesów w przypadku konieczności ratowania życia, zdrowia, a także ochrony majątku.
Niezbędność do ochrony żywotnych interesów
Należy pamiętać, że samo występowanie żywotnych interesów nie wystarczy, aby oprzeć przetwarzanie danych osobowych na omawianej podstawie. Dokonywanie operacji na danych osobowych musi być również niezbędne do ochrony tych interesów.
Oznacza to sytuację, w której nieprzetwarzanie danych mogłoby prowadzić do zagrożenia lub naruszenia żywotnych interesów tej osoby. Natomiast rozstrzygnięcie, czy przetwarzanie danych jest niezbędne, powinno być dokonywane indywidualnie w każdej sytuacji. Należy brać pod uwagę faktyczne okoliczności przetwarzania danych.
Podsumowanie
Przesłanka przetwarzania danych uregulowana w art. 6 ust. 1 lit. d RODO ma charakter wyjątkowy, dlatego nie powinna być nadmiernie wykorzystywana. Oznacza to, że może być zastosowana wyłącznie w sytuacji, kiedy przetwarzanie danych nie jest możliwe w oparciu o inne z podstaw przetwarzania danych wymienionych w art. 6 ust. 1 RODO. Przede wszystkim należy określić jaki żywotny interes osoby jest zagrożony oraz czy do jego ochrony niezbędne jest wykorzystanie danych tej lub innej osoby fizycznej. Decyzja w tym zakresie należy do administratora, jednak nie powinna być ona subiektywna. Administrator każdorazowo powinien dokonać „ważenia” żywotnych interesów względem innych praw osób, których danymi dysponuje. Dopiero po uwzględnieniu tych wszystkich czynników można oprzeć przetwarzanie danych na przesłance „ochrony żywotnych interesów”.